"Nerjaveyka" va oddiy temirning farqlari
Nerjaveyka (zanglamaydigan po‘lat) va oddiy temir (uglerodli po‘lat) o‘rtasida bir qator muhim farqlar mavjud. Ushbu farqlar ularning tarkibi, xususiyatlari va qo‘llanilish sohalariga bog‘liq.
---
1. Tarkibdagi asosiy farqlar
Nerjaveyka (zanglamaydigan po‘lat):
Tarkibida xrom (10.5% yoki undan ko‘p) va nikel mavjud.
Molibden, marganets, silikon kabi elementlar ham qo‘shilishi mumkin.
Xromning qo‘shilishi yuzada xrom oksid himoya qatlamini hosil qiladi, bu esa zanglashdan himoya qiladi.
Oddiy temir (uglerodli po‘lat):
Asosiy tarkibi temir va ugleroddir (0.2–2.1%).
Nikel va xrom kabi zanglashdan himoya qiluvchi elementlar deyarli mavjud emas.
Zanglashga moyil bo‘lgan material bo‘lib, nam yoki kislotali muhitda tez oksidlanadi.
---
2. Korroziyaga chidamlilik
Nerjaveyka:
Juda yaxshi korroziyaga chidamliligi bilan ajralib turadi.
Nam, kislotali, tuzli yoki tashqi sharoitlarda ishlatiladi.
Temir:
Namlik va kislorod mavjud bo‘lganda tezda zanglaydi.
Tuzli va kislotali muhitlarga mos emas.
---
3. Magnit xususiyatlari
Nerjaveyka:
Austenitik zanglamaydigan po‘lat (masalan, 304, 316) magnitlanmaydi.
Ferritik va martensitik po‘latlar (masalan, 430, 410) magnitlanadi.
Temir:
Oddiy temirning deyarli barcha turlari magnitlanadi.
---
4. Mexanik xususiyatlari
Nerjaveyka:
Ko‘p hollarda cho‘ziluvchanlik va egiluvchanlik darajasi yuqori.
Mustahkamligi va ishlov berish qulayligi bilan mashhur.
Temir:
Kam uglerodli temir yumshoq va oson shakl beriladi, lekin yuqori uglerodli temir qattiq va mo‘rt bo‘lishi mumkin.
---
5. Estetik ko‘rinish
Nerjaveyka:
Yaltiroq, silliq va jozibali yuzasi tufayli dekorativ maqsadlarda keng qo‘llaniladi.
Polirovka va ishlov berilgandan keyin uzoq muddat ko‘rinishini saqlab qoladi.
Temir:
Sirt qatlami ko‘pincha qoplama talab qiladi (bo‘yoq yoki sink bilan qoplanadi).
Zanglash natijasida sirt sifati tez yomonlashadi.
---
6. Narxi
Nerjaveyka:
Tarkibidagi nikel va xrom kabi qimmat elementlar tufayli narxi yuqori.
Temir:
Nikel va xrom yo‘qligi sababli arzonroq.
---
7. Parvarishlash va xizmat muddati
Nerjaveyka:
Himoya qatlami tufayli maxsus parvarish talab qilmaydi.
Xizmat muddati uzoq, tashqi sharoitlarga moslashgan.
Temir:
Zanglashning oldini olish uchun bo‘yoq yoki qoplama talab qiladi.
Xizmat muddati qisqaroq, tez korroziyalanadi.
---
1. Tarkibdagi asosiy farqlar
Nerjaveyka (zanglamaydigan po‘lat):
Tarkibida xrom (10.5% yoki undan ko‘p) va nikel mavjud.
Molibden, marganets, silikon kabi elementlar ham qo‘shilishi mumkin.
Xromning qo‘shilishi yuzada xrom oksid himoya qatlamini hosil qiladi, bu esa zanglashdan himoya qiladi.
Oddiy temir (uglerodli po‘lat):
Asosiy tarkibi temir va ugleroddir (0.2–2.1%).
Nikel va xrom kabi zanglashdan himoya qiluvchi elementlar deyarli mavjud emas.
Zanglashga moyil bo‘lgan material bo‘lib, nam yoki kislotali muhitda tez oksidlanadi.
---
2. Korroziyaga chidamlilik
Nerjaveyka:
Juda yaxshi korroziyaga chidamliligi bilan ajralib turadi.
Nam, kislotali, tuzli yoki tashqi sharoitlarda ishlatiladi.
Temir:
Namlik va kislorod mavjud bo‘lganda tezda zanglaydi.
Tuzli va kislotali muhitlarga mos emas.
---
3. Magnit xususiyatlari
Nerjaveyka:
Austenitik zanglamaydigan po‘lat (masalan, 304, 316) magnitlanmaydi.
Ferritik va martensitik po‘latlar (masalan, 430, 410) magnitlanadi.
Temir:
Oddiy temirning deyarli barcha turlari magnitlanadi.
---
4. Mexanik xususiyatlari
Nerjaveyka:
Ko‘p hollarda cho‘ziluvchanlik va egiluvchanlik darajasi yuqori.
Mustahkamligi va ishlov berish qulayligi bilan mashhur.
Temir:
Kam uglerodli temir yumshoq va oson shakl beriladi, lekin yuqori uglerodli temir qattiq va mo‘rt bo‘lishi mumkin.
---
5. Estetik ko‘rinish
Nerjaveyka:
Yaltiroq, silliq va jozibali yuzasi tufayli dekorativ maqsadlarda keng qo‘llaniladi.
Polirovka va ishlov berilgandan keyin uzoq muddat ko‘rinishini saqlab qoladi.
Temir:
Sirt qatlami ko‘pincha qoplama talab qiladi (bo‘yoq yoki sink bilan qoplanadi).
Zanglash natijasida sirt sifati tez yomonlashadi.
---
6. Narxi
Nerjaveyka:
Tarkibidagi nikel va xrom kabi qimmat elementlar tufayli narxi yuqori.
Temir:
Nikel va xrom yo‘qligi sababli arzonroq.
---
7. Parvarishlash va xizmat muddati
Nerjaveyka:
Himoya qatlami tufayli maxsus parvarish talab qilmaydi.
Xizmat muddati uzoq, tashqi sharoitlarga moslashgan.
Temir:
Zanglashning oldini olish uchun bo‘yoq yoki qoplama talab qiladi.
Xizmat muddati qisqaroq, tez korroziyalanadi.